We zitten ondertussen al in het derde kabinet Rutte, en keer op keer klagen de journalisten maar weer dat zij, de oppositie, Jan en alleman maar geen grip krijgen op ‘Teflon Rutte’.

Hoe doet hij dat, roepen ze, de ogen ten hemel slaand, in een prachtige persiflage op een oprecht vertwijfelde houding.

Nou, zo. Hij doet dat zo:

Tip 1: je zit niet in een gesprek, maar in een debat

Het eerste wat Rutte beter op zijn netvlies heeft dan welke politicus dan ook, is dat hij snapt dat hij niet in een gesprek zit, maar in een debat. Kijk maar:

• De vergaderingen in de Tweede Kamer? Geen gesprek, maar een debat.
• De wekelijkse persconferentie? Geen gesprek, maar een debat.
• Een media-overval met de camera? Geen gesprek, maar een debat.
• …

We zeiden eerder al dat hoe je vragen moet beantwoorden, afhangt van de setting waar je in zit. Vragen beantwoorden bij een pitch is bijvoorbeeld weer anders dan vragen beantwoorden in een diepzinnig gesprek met de liefde van je leven over de zin van datzelfde leven, met een goed glas whisky, voor de open haard, op een berevel…

Een debat is een vijandige setting. Wees dus behoedzaam en luister extra scherp: zit er een angel of voetklem in de vraag?

En vooral: regel één van mediatrainingen: beantwoord niet de vraag die je krijgt, maar de vraag die je wílt krijgen.

Tip 2: sluw samenvatten

Je leert op trainingen interpersoonlijke vaardigheden vaak ‘LSD’, dat staat voor ‘Luisteren, Samenvatten, Doorvragen’. Dat samenvatten moet dan wel oprecht zijn, in die setting: je mag de woorden en de bedoeling van de vragensteller niet verdraaien.

In een debat doe je dat wel. Je hebt twee hoofdtechnieken hiervoor: de inhoud spinnen of ‘in de meta’ gaan.

De inhoud spinnen betekent dat je de vraag inhoudelijk zó samenvat, dat deze jou geen kwaad meer doet. Een figuurlijke aanval met een samurai-zwaard van een vraag wordt zo een stomp botermesje. En dan kun je veilig antwoorden.

In de meta gaan betekent dat je de tactiek of het proces áchter de vraag benoemt. Geert Wilders interrumpeert om weer eens een email voor te lezen van de vele miljoenen ‘echte burgers’ die hem zijn sores willen vertellen? Mooi: toon begrip voor de sores en benoem gelijk dat je bewondering hebt voor Wilders’ prachtige debattruc.

Dit doet Rutte al een paar jaar. Kijk maar:

Tip 3: Ontwijk elke schijn van conflict

De belangrijkste techniek in het arsenaal van Rubberen Rutte: elk conflict uit de weg gaan. Natuurlijk, achter de schermen mag je kwaad worden, ontploffen, een driftkikker zijn. Prima, dat ontdekt toch niemand, behalve Ton Jan Meeus, maar die leest toch niemand. Uh…

Maar in gesprek blijf je de hoffelijkheid zelve en vermijd je het gevecht.

Ook dit brengt weer een scala van concrete trucs met zich mee. Één truc die Rutte eerder in zijn carrière beter beheerste dan nu, is het consequent vermijden van het woord ‘maar’. Zeg in plaats daarvan bijvoorbeeld zinnen als:

• “U zegt dit…, en tegelijkertijd….”
• “U noemt nu…., en dat is precies waarom…”
• ….

Tegenwoordig is zijn ‘en tegelijkertijd’ afgezakt naar een ‘maar tegelijkertijd’. Werkt net iets minder.

Een andere truc binnen dit thema is expliciet benoemen dat ‘we het met elkaar eens zijn’. Geef de vraagsteller gewoon gelijk, voor zover dat kan. Complimenteer hem/haar voor zijn scherpzinnigheid, bezorgdheid, expertise, zeg ‘we delen die zorg’ en nog mooier: nodig die ander dan uit om mee te denken.

Tip 4: het debat verplaatsen

Denk eens terug aan de afgelopen schandalen rondom Rutte in de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld het debat over die 70 burgerdoden in Hawija, waar ging het over?

Ahja, natuurlijk: de kernvraag in het debat over of wij als Nederland 70 burgerdoden achteraf wel of niet rechtvaardig worden, was de belangrijkste kwestie: HEEFT RUTTE ALZHEIMER OF NIET?

Doodzonde, natuurlijk: iedere Nederlandse kiezer wil graag een discussie over of wij als Nederland nu niet gewoon een fout hebben gemaakt. Dat we vantevoren wel heel makkelijk hebben geroepen ‘gooi ze plat!’, en dat we die burgerdoden echt niet wilden. Dat het ons als land ontzettend spijt en dat we eens moeten nadenken over of we überhaupt wel mee willen doen aan dit soort militaire missies, en als we dit dan doen, hoe we dan omgaan met de onvermijdelijke burgerdoden – moeten we daar bijvoorbeeld niet, net zoals de Amerikanen, een compensatieregeling bij hangen?

De burger wil, kortom, een inhoudelijk debat. En dat kregen we nu niet, omdat Rutte op de vraag ‘wist u dat dit gebeurd was’, antwoordde ‘ik heb daar geen actieve herinnering aan’. En vervolgens is dat alles waar de oppositie zich op wierp: de actieve herinnering van Mark Rutte.

Rode lap op een stier, rookgordijn, en alle journalisten en komieken doen er gretig aan mee.

Heerlijk, want zowel de oppositie als het journaille hebben helemaal niet door dat ze zich nu richten op iets irrelevants. In plaats van te praten over hoe we onze verantwoordelijkheid jegens de nabestaanden kunnen nemen, hebben we nu een week lang gelachen over ons onbeholpen politieke proces.

Lachen joh.

Zo moeilijk is het niet, dus?

Je hebt helemaal gelijk als je nu denkt: ‘dat ziet er makkelijk uit!’.

En tegelijkertijd is de uitvoering natuurlijk weer wat ingewikkelder. Dat vergt oefening, feedback en zelfinzicht.

Want je wil enerzijds slim om kritiek heen kunnen dansen, maar anderzijds wil je ook authentiek en eerlijk blijven. Je wilt voorkomen dat je de bijnaam krijgt die Rutte heeft: je wilt niet als Teflon of Rubber zijn, maar als water: vormloos, helder, transparant.

En dat – slim en strategisch handelen terwijl je eerlijk en authentiek blijft –  is precies wat je leert op bijvoorbeeld onze debattraining of mediatraining.

 

 

 

Tags: debat debatteren gemeenteraadsvergadering interrupties vragen beantwoorden woordvoerder woordvoering