Democratisch voorzitterschap doe je zo!

Goed voorzitten van een politieke, volksvertegenwoordigende vergadering doe je dus:

• neutraal
• transparant
• democratisch

Die eerste twee hebben we al uitgelegd. Maar die laatste: dat lijkt zo vanzelfsprekend, dat je denkt: ‘maar dat doe ik toch al? Als ik voorzit binnen een democratisch orgaan, dan kan ik toch niet anders dan democratisch voorzitten?’

Mis, poes.

Want we zwaaien wel vaak met dat woord: democratie, maar we staan er niet bij stil wat het betekent in de praktijk. Om een voorbeeld te noemen: toen ik de training ‘ Voortvarend vergaderen en voorzitten voor raadsleden‘ eens gaf, kwam de vraag ter sprake hoe vaak een raadslid een andere fractie tijdens de commissie zou mogen interrumperen.

Nu had ik vooraf de vergaderingen bekeken, en wist ik dat de vergaderingen van deze specifieke raad regelmatig uit de tijd liepen, omdat iedereen elkaar de hele tijd maar interrumpeerde. ‘Misschien kan de voorzitter voorstellen om het aantal interrupties per fractie, per punt te beperken tot twee’, stelde ik voor.

Het dak ging eraf zoals dat met Oud en Nieuw gaat als je teveel cobra’s op zolder hebt bewaard en er stomdronken naast staat shag te roken. Want, zo zeiden raadsleden: ‘Hoezo? Dat is toch mijn democratisch recht, om te kunnen interrumperen, zo veel en zo vaak als ik wil? Je kunt mijn vrijheid van meningsuiting toch niet beperken?’

Jawel hoor.

Want: bij rechten horen altijd plichten, en jouw eigen vrijheid houdt altijd op wanneer die van een ander begint. Dát is de kern van een democratie: dat mensen zoveel mogelijk rechten en vrijheden krijgen, maar dat die rechten en vrijheden niet absoluut aan één iemand toekomen, maar aan iedereen. En je geeft iedereen zoveel mogelijk rechten en vrijheden door iedereen gelijke rechten en vrijheden te geven.

Het rumoer van de raadsleden verstomde toen ik dat duidelijk maakte. Want de raadsleden die éérst vonden dat ze in hun vrijheid van interrumperen beperkt werden, schrokken toen ik ze vertelde dat zij dus andere vergaderdeelnemers hun rechten en vrijheden afpakten, door zoveel te interrumperen. Ik had de afgelopen vergaderingen meegeturfd, en kon laten zien: doordat zij zoveel interrumpeerden, ontstond er tijdgebrek. En door dat tijdgebrek moest de voorzitter halverwege beslissen om interrupties helemaal niet meer toe te staan – waardoor ándere fracties, die tot dan toe nog niet geïnterrumpeerd hadden, daar de rest van de vergadering geen kans meer toe hadden. De vrijheid die een paar fracties voor zichzelf genomen hadden, ging dus direct ten koste van de vrijheid van andere fracties.

Wie had dat nou verwacht, dat democratie in actie in de alledaagse vergaderpraktijk óók gewoon draait om hoogdravende principes als ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’?

Meer weten over ‘Voortvarend vergaderen en voorzitten’? Schrijf je in voor onze open inschrijvingscursus! Doe dat hier