Waarom dat een prima speech van Rutte was
Ja, ok, ja, ok hoor jullie al. Die speech van Rutte was:
- een beetje houterig, want hij las wel heel duidelijk van de autocue af
- een beetje ongemakkelijk, want waarom bewoog hij zo heen en weer?
- inhoudelijk zwak want bleven de concrete maatregelen
- onmenselijk want betekent sturen op groepsimmuniteit niet dat je heel veel mensen gewoon dood laat gaan?
En voor een deel snap ik als je het zo voelt. En juist daarom vond ik het (als debatexpert/communicatiestrateeg) een goede speech van
Rutte.
En wel hierom:
Dit is een slecht-nieuws-gesprek
Het slechte nieuws is dit: dat verdomde virus gaat niet weg. Het is een corona-virus, eentje uit de categorie ‘verkoudheidsvirussen’. Hiermee bedoel ik niet dat de symptomen meevallen, dat ‘het maar een griepje’ is of dat we ons niet moeten aanstellen.
Integendeel, je wordt er goed ziek van. En als je pech hebt, nog wel meer dan dat.
Wat ik bedoel met dat het een verkoudheidsvirus is, is dit: dat het onding zich kan verspreiden als een malle, net zoals alle andere verkoudheidsvirussen dat doen. En dat het dus ook niet meer tegen te houden is, net zoals alle andere verkoudheidsvirussen. En dat we dus in de komende jaren, decennia, eeuwen zelfs, gewoon regelmatig COVID-19 zullen hebben.
De eerste paar jaar is dat erg, vreselijk zelfs – maar een paar jaar later is het onding zoals de virologen dat noemen ‘endemisch’ geworden. Dan ís het gewoon net als alle andere verkoudheidsvirussen uit de corona-familie geworden.
Dit is een werkelijkheid waar geen knap staaltje framing tegenop kan. Je kunt als luisteraar/kijker de feiten misschien niet leuk vinden, maar verwacht dan alsjeblieft niet van je minister-president dat hij die feiten dan maar gaat verdraaien.
Net als met een slecht-nieuws-gesprek op het werk: als je baas je toch echt moet ontslaan, dan kan zij dat maar beter direct zeggen. In één keer de pleister eraf rukken, niet eerst joviaal doen en vragen hoe het thuis met de kids gaat.
Nee: pijn = benoemen. Direct. En dat deed Rutte.
Je moet nóóit, maar dan ook nóóit bluffen/liegen
Ondertussen zit heel Nederland nu thuis, te wachten wanneer we weer naar buiten kunnen. Kan het 6 april? Misschien dan 7 april voor het afscheidsconcert van Wiebes? Of met de zomer, dan kan het toch weer wel?
Punt is dat Rutte, nee, zijn regeringsploeg, nee, zijn hele team van expert die hem erin adviseren, nee, de héle fucking zorgsector en alle knappe breinen die daarin rondlopen, het gewoonweg niet weten.
We weten gewoonweg niet wat de toekomst gaat brengen.
Wat we wél weten, is dat het onmogelijk is om de hele bevolking onbeperkt thuis te laten zitten. En dat erkent hij: vandaar dat hij een ‘middelste’ scenario presenteert, waarin we ons maximale best doen om de zwaksten te beschermen én om de sterksten de vrijheid te geven de economie draaiende te houden.
Maar hoe we dat precies, van dag tot dag moeten doen?
Dat ligt nog niet vast. Dat is het kenmerk van de toekomst: je weet het niet. En dus kan Rutte nu ook niet bluffen of iets verzinnen of zich ergens op laten vastleggen. Wat hij wél kan doen, is een intentie uit spreken. En dat deed Rutte.
Hij is het potje op ons Nederlandse dekseltje
Voorafgaand aan zijn speech werden er vergelijkingen getrokken: dit is een soort Den Uyl-moment, toen bij de oliecrisis van 1973! Of een Reagan-moment, toen bij de Challenger-ramp. Of misschien zelfs een Churchilliaans ‘we will fight them on the beaches’-moment?
Maar nee, dat was het niet. Houterig, heen en weer schuiverig, en, aldus Matthijs van Nieuwkerk, met een trillende lip.
Een trillende lip.
En dat is precies wat past bij ons Nederlanders. Nederland anno 2020 is niet het land van de grootste, meeslepende politieke retoriek. En Rutte weet zelf ook maar al te goed: hij hééft de vaderlijke uitstraling van een Den Uyl of Reagan niet. Dat is niet wie hij is.
En het moderne, bakfietsende, met-gelijke-taakverdeling-in-het-huishouden-worstelende Nederland wíl zo’n vaderlijke, autoritaire leider ook helemaal niet. Dat is niet wie wij zijn. Niet meer.
Wij zijn een egalitair land, we moeten het samen rooien. Dus reken niet op hem alleen, maar reken op elkaar. Het kabinet rekent op ons, in een moderne parafrase van ‘ask not what your country can do for you, but ask what you can do for your country’.
Hij had een boodschap over te brengen. En dat deed Rutte.
Retorisch bezien dus een tien met een griffel – en nu kunnen we weer met zijn allen op Twitter en Facebook en TikTok en Whatsapp elke grimas van hem fileren. Zoals wij dat eerder ook wel eens hebben gedaan.
Zoals dat in een democratie ook hoort.