Wat Famke Louise had kunnen meepikken van een mediatraining

Beste lezer, ik wil niet élke keer bloggen over de actuele politieke discussie. Ik heb potjandorie ook nog (online!) open inschrijvingscursussen aan je te verkopen. Waar ik beter clickbait-artikelen voor kan schrijven met titels als:

• Hoe kies je doelgerichte vergadervormen?
• Hoe je je presentatie structuur geeft – een stappenplan
• Hoe verzin je spin?

Maar jeetje, wat was die uitzending met Jinek pijnlijk om te zien. Wat had ze, vanuit professioneel opzicht, anders kunnen doen?

Wat er misging

Famke Louise implodeerde op een manier die we niet vaak zien op nationale televisie. De overige tafelgasten konden eerst hun minachting, en daarna hun medelijden, nauwelijks inhouden. De rapper/zangeres/influencer struikelde zo hard over haar eigen inconsistenties en spiekbriefje, dat ze zelfs van rol wisselden. Zo werden ze van kritische tegensprekers meer een soort bezorgde ouders, die (in meer of mindere mate) begrip probeerden op te brengen voor een boze puberbui.

In meer of mindere mate, want alleen Diederik Gommers slaagde erin om oprecht als een bezorgde ouder het contact aan te gaan. Met zijn houding liet hij Famke Louise én de kijkers thuis voelen dat hij én authentiek begrip kon opbrengen voor wat ze te zeggen had, én het ermee oneens was.

Wat dat betreft hebben Jinek en met name de ándere tafelgast Aboutaleb misschien nog wel harder gefaald dan Famke Louise zelf. Want ga maar na: als jij een boze puber was, door wie zou jij je dan respectvoller bejegend voelen: Aboutaleb die een achterbaks compliment geeft? Of Gommers, die af en toe jouw eigen standpunt zodanig articuleert dat jij jezelf er één-op-één in herkent?

Waarom dat erg is

Dit falen is ook kwalijk. Kwalijk, omdat Famke Louise volgers heeft. En misschien dat zij zelf naderhand inderdaad wel tot inkeer is gekomen over #ikdoenietmeermee, maar het meerendeel van haar volgers is misschien juist méér geradicaliseerd door het gebrek aan empathie van ‘papa Aboutaleb en mama Jinek’.

Kwalijk ook, omdat er een belangrijk politiek-inhoudelijk punt nu totaal onbesproken is gebleven. Diederik Gommers refereerde daar zijdelings aan toen hij zei dat hij zich óók zorgen maakte hoe het zit met het aantal zelfmoorden door de lockdown. Daarmee haalde hij de vraag boven tafel waar deze hele discussie om draait: kosten de maatregelen die we gebruiken om dit virus in te dammen, op de lange termijn niet méér mensenlevens dan dat we ermee redden? Is het middel niet erger dan de kwaal?

Het kan nu zijn dat jij denkt: wat een onzin. Dat is gewoon ronduit niet waar. Hou je gewoon aan die maatregelen, want inderdaad: ze redden meer mensenlevens dan ze ooit zullen kosten. Je wilt je oma toch niet dood? #andersvallenerdoden!

En dat is prima! Maar dat neemt niet weg dat er een groeiende groep mensen is, die daaraan twijfelt. Van de wappies van Viruswaanzin tot jongeren die van corona weinig meer merken dan de snotneus die ze toch al hadden. En die mensen verdienen een wetenschappelijk onderbouwd, inhoudelijk correct antwoord op de vragen die ze hebben.

En dat hebben ze niet gekregen. De discussie ging niet over de inhoud, maar over toon. Niet over de boodschap, maar over de boodschapper.

Wat Famke Louise had moeten doen

Maar tja: dat met name Aboutaleb zijn onenigheid iets respectvoller had kunnen uiten, neemt niet weg dat de oorspronkelijke oorzaak van dit spreekwoordelijke treinongeluk niet bij hem lag, maar bij Famke Louise. Wat had zij anders kunnen, en moeten, doen? Hierbij dus wat gratis advies aan alle toekomstige Famke Louises, voor als je je in zo’n heet politiek issue als coronabeleid wil mengen:

Verwoord je kernboodschap precies

Oudere PR- en PA-professionals weten precies wat een twitterhashtag is: het is gewoon de kernboodschap van je campagne! Maar wat oudere PR- en PA-professionals béter weten dan jonge influencers, is hoe je die kernboodschap precies moet verwoorden.

In dit geval blijkt dat je boodschap helemaal niet was dat je ‘schijt aan de coronamaatregelen’ had. Maar je kernboodschap klónk wel zo. En je kernboodschap klonk zo, omdat dat vrijwel exact de betekenis is van wat je zegt, als je zegt “#ikdoenietmeermee”.

Dus, de volgende keer als je een twitterhashtag viral wil laten gaan, doe dan wat die oude rotten uit de public relations en public affairs ook doen: schrijf het één keer uit vóór je het publiceert. Kauw er even op (niet letterlijk). Vraag jezelf: hoe zou iemand dit verkeerd kunnen lezen? Hoe zou een tegenstander deze boodschap tegen jouw zin kunnen verdraaien? Hoe zou iemand met een ándere achtergrond deze zin begrijpen – ongeacht of hij of zij het met je eens is? Bijvoorbeeld: hoe zou de gemiddelde Telegraaflezer, NRC-lezer, of Happinez-lezer deze boodschap snappen?

En als je kernboodschap niet goed uit deze kritische check komt: hoe kun je hem dan beter verwoorden? Welke verwoording voorkomt misverstanden, maar bekt nog steeds lekker?

Bereid je inhoud voor

‘Proof points’ noemen sommige mediatrainers dat. Wij zijn wat meer doordesemd in de argumentatieleer, dus wij noemen dat gewoon ‘argumenten’. Hoe je het ook noemt: bereid ze voor!

En bereid ze dan SEXI voor. SEXI is een simpel stappenplan uit de wereld van argumentatie en debat. Het staat voor ‘State, Explain, Illustrate’. Dat betekent dat je je argument moet Stellen, Uitleggen en Illustreren. En al die drie stappen zijn belangrijk: zo verwoord je je argumenten kort, coherent en beeldend.

Veel van de mensen die we trainen, zijn uit zichzelf het beste in ‘explain’, maar minder goed in ‘state’ en ‘illustrate’. Hiermee bedoel ik: druk op de praatknop en er komt een hele monoloog aan grondig doordacht beleidsjargon uit. Wij leren ze dan om ten eerste ook hun argument tot één korte, bondige zin te reduceren, net als de kernboodschap (‘state’). En ten tweede leren we ze ok hun boodschap te illustreren met anekdotes, stel-je-voors, voorbeelden en ander beeldend taalgebruik.

Uit het interview begrijp ik dat het met jouw beeldend taalgebruik wel snor zit. Het verhaal van je vader die werkloos thuiszit, is treffend. Maar waar het dan aan ontbreekt, is de politiek relevante inhoud. Zoek de algemene feiten en cijfers erachter op: om hoeveel mensen gaat het? Hoe lang duurt het? Hoe erg is het? En hoe kun je dat dan in één zin samenvatten? Oftewel: voeg een ‘state’ en een ‘explain’ toe aan je anekdotes.

En net als met de kernboodschap, vraag je ook per argument voor die kernboodschap af: wat zou je tegenstander ertegenin brengen? Wat doe je daarmee? Je merkte nu dat Aboutaleb direct kon vertellen dat je vader gebruik kon maken van een steunpakket. Die reactie had je kunnen zien aankomen.

Oefen de discussie

Je weet dat je met je standpunten discussie oproept. Je weet zelfs welk soort reacties je kunt verwachten, en welke vragen je krijgt. Bereid je antwoord op die reacties en je vragen dan ook voor. Zorg ervoor dat je bepaalde feiten en cijfers uit het hoofd leert. Oefen met het op verschillende manieren vertellen van je anekdotes. Het allerbeste: nodig een paar vrienden thuis uit (niet meer dan zes – het moet wel coronaproof blijven, he?) om de hele setting na te spelen.

Oefen dan verschillende situaties: wat als Jinek wel écht kritisch had doorgevraagd? Wat als Aboutaleb zijn ergernis nog iets meer had laten doorschemereren? Wat zeg je tegen het verwijt dat je een ramp veroorzaakt? Laat die vrienden je thuis aan de keukentafel harder doorzagen dan dat Sven Kockelmann dat zou doen – dan ben je namelijk op het ergste voorbereid, en is de gezellige tafel bij Jinek een makkie.

Dat had twee voordelen met zich meegebracht. Ten eerste: dat je geen spiekbriefje tevoorschijn hoefde te toveren. Je had dan al zo vaak herhaald, in verschillende bewoordingen, wat je wilde zeggen, dat het gewoon in je hoofd zat.

Ten tweede: je wekt meer sympathie op voor je standpunt, als je zelf ook sympathieker overkomt. En je komt sympathieker over, wanneer je ontspannen bent. Maar nu kwam je juist wat gespannen over. Onzeker over de setting misschien, oncomfortabel met de aanleiding? Hoe het ook zij: als je jezelf voorafgaand aan de uitzending door de mangel hebt laten halen, dan weet je dat je tijdens de uitzending eigenlijk niks ergs meer kan gebeuren.

Allemaal mooie tips!

Precies, Famke Louise! Maar net als jij ben ik ook erg ‘op me monnie’ – dus ‘ben je down’ voor meer tips, kom dan met je ‘derrière’ van de bank en meld je – VROOM- aan voor bijvoorbeeld onze open inschrijvingscursus ‘Politieke Argumentatie & Debat‘. Alleen zo word jij een echte ‘Boss Bitch’, power woman!