Iedereen weet: als je de politiek in wil, moet je zitvlees hebben. Als een politieke vergadering binnen een dagdeel is afgelopen, mag je blij zijn. Gemeenteraadsvergaderingen gaan vaak door tot diep in de nacht. De Algemene Beschouwingen zijn uitgesmeerd over meerdere dagen. En toen de Europese politici moesten bepalen of Timmermans voorzitter van de Europese Commissie kon worden, duurde het zo lang dat zelfs de eeuwige glimlach van Mark Rutte dreigde te verwelken.

https://www.youtube.com/watch?v=Z_y5Fyi7JNw

Waarom? En kan dat niet korter? Hoe dan?

Waarom het zo lang duurt

Er zijn twee redenen waarom zo’n politieke vergadering zo lang moet duren: een écht inhoudelijke en een totaal irrelevante. Bij deze:

De inhoudelijke reden

Stel dat je de lokale politiek ingaat. En dat je dat in de kleinste gemeente (qua inwoners) van Nederland doet: Schiermonnikoog. Daar hebben ze immers maar negen zetels, dus het zal wel meevallen met hoeveel partijen je daar te schaften hebt.

Niet dus. Op het moment van schrijven heeft die raad welgeteld drie partijen in de raad zitten. De twee voorgaande raadsperiodes waren het er vier. In de periode 1990 – 1994 waren het er zelfs vijf.

Waarom is dit belangrijk? Hoe meer partijen in een raad, hoe meer verschillende standpunten. En die standpunten moeten gehoord worden, elk agendapunt weer. Met slechts drie partijen in Schiermonnikoog is dat nog te doen. Maar met de bijvoorbeeld vijftien partijen in de gemeenteraad van Den Haag loopt de spreektijd al snel hoog op.

En je wil niet één van die partijen verbieden om te spreken: dat is ondemocratisch. Ook al zijn er zes partijen met maar één zetel: al die partijen staan voor een mening, en die moet dus gehoord worden. Democratie is blijkbaar inefficiënt en tijdrovend. Je moet wat overhebben voor je principes.

De irrelevante reden

Maar er is een tweede reden. Die worden door ons en andere vergadertrainers wel eens samengevat in ‘de Wetten van Klets’: een handjevol simpele ‘fouten’ die politieke vergadertijgers maken, waardoor ze hun eigen bijdrage nodeloos verlengen. Er zijn verschillende varianten van in omloop. Wij hanteren de volgende:

1. Hoe onbelangrijker een onderwerp, hoe langer erover gepraat wordt – tienduizend euro voor een nieuwe bestrating op de Kamperfoelieweg zie je makkelijker voor je dan de ‘concept-aanzet-herziening-budget-en-control-cyclus-sociaal-domein’.
2. Iedereen wil altijd iets zeggen over het onderwerp dat aan de orde is –  het staat op de agenda, dús heb je er een mening over. Ook als je die net nog niet had.
3. De beschikbare tijd wordt altijd volgepraat – We hebben tot elf uur? Mooi, dan gáán we tot elf uur, en liefst erover.
4. Sprekers beginnen hun betoog bij Adam en Eva – ‘Ook wij hebben uw stuk gelezen, het was een goed stuk, het doet me denken aan uw voorganger in 1924, die zei destijds al…’.
5. Associatief praten als op een verjaarspartijtje – ‘en zijn opvolger in 1928, die trouwens een geweldige hondenliefhebber was, onderschat nooit wat hij heeft gedaan voor de hondenbezitters hier in Schiermonnikoog….’

Al deze ‘regels’ hebben één ding gemeen: een gebrek aan discipline, het onvermogen om te controleren wat er wanneer uit je mond komt tijdens een vergadering.

Hoe we het kunnen inkorten

Die Wetten van Klets laten zien dat zo’n raadsvergadering niet tot diep in de nacht hóeft te duren. Hier zijn simpele dingen die je kan doen om een politieke vergadering korter te houden. Deze technieken sluiten aan bij de inhoudelijke en irrelevante redenen hierboven:

Veranker en formaliseer het democratisch recht

Dit gaat om de inhoudelijke reden hierboven: je kúnt bijvoorbeeld niet de helft van je partijen uit je raadsvergadering gooien, alleen maar omdat je wil dat de vergadering sneller gaat.

Maar denk dan eens na over wat je wél kunt doen om het democratische principe te realiseren. Een hele simpele methode die je kunt toepassen is om bijvoorbeeld per agendapunt aan elke partij evenveel spreektijd te geven. Elke partij speecht dan bijvoorbeeld maximaal vijf minuten, en niet langer.

Je maakt de vergadering dan een heel stuk democratischer, want je geeft iedereen een gelijk recht. Doe je het niet, dan heb je een recept voor democratische ongelijkheid: die ene ouwe vent van de lokale partij slaagt er altijd in om betogen van hier tot gunder eruit te gooien, waardoor alle partijen achter hem nooit genoeg tijd overhouden.

En iets vergelijkbaars kun je doen met de interrupties, bijvoorbeeld door met vaste interruptierondes te werken, waarin alle partijen het recht hebben op het zelfde aantal interrupties. Wederom: zo voorkom je dat één partij dit meer kan doen dan een andere partij.

Dit soort regels niet hanteren is juist ondemocratisch. Leg de vergaderregels vast in een goed doordacht Reglement van Orde, en je hebt een vergadering die een stuk duidelijker verloopt.

Werk aan de vergaderdiscipline

Maar dan ben je er nog niet: met een duidelijk Reglement van Orde weet iedereen formeel weliswaar wanneer iedereen iets kan zeggen, en hoe lang dat dan mag duren, maar deelnemers weten nog niet wát ze moeten zeggen.

En gelukkig is dat ‘wat’ trainbaar. Natuurlijk, met een goede debattraining voor de fractie. Of debat- en vergadertrainingen voor de gehele raad.  Want dan weet je dat je een debat leuker maakt voor de kiezer, als je begint met je standpunt in plaats van bij Adam en Eva. Dan weet je dat zwijgen soms echt goud kan zijn. En dan weet je dat het waar is wat Syp Wynia vorig jaar zei over de Algemene Beschouwingen: als je het niet in vijf minuten kunt zeggen, dan ook niet in veertig.

Tags: algemene beschouwingen gemeenteraad gemeenteraadsvergadering parlement raadsleden raadsvergadering tweede kamer vergaderen wethouders