De onzin van persoonlijkheidstesten

De vorige week hadden we het over het Forer-effect. Leuke blog, joh! Lees ‘m hier.

Maar wat je nog niet wist: het Forer-effect staat aan de basis van een miljoenen-industrie. Wat zeg ik? Een miljardenindustrie. Niet voor niets noemen psychologen het Forer-effect ook wel eens het Barnum-effect. Dit verwijst naar P.T. Barnum, de beroemde circusdirecteur uit het negentiende-eeuwse Amerika, aan wie het oplichters-credo ‘there’s a sucker born ever minute’ wordt toegedicht.

Dit Barnum-effect verklaart waarom mensen zo graag horoscopen geloven. Het verklaart waarom we waarzeggers zo graag geloven als ze zeggen dat ze warm contact hebben met een naaste in het hiernamaals. Het verklaart ook waarom we zo graag onze kostbare data afstaan aan malle testjes op het internet die ons indelen in één van de vier Hogwarts-huizen, of één van de vele Game-of-Thrones-huizen. Of, zoals deze Volkskrant-columnist laatst overkwam, één van de karakters in Winnie de Poeh.

Maar dit is niet waar het échte geld zit. Het echte geld zit in het bedrijfsleven. Als je een HR-manager zo gek kan krijgen om in één van je testjes te gaan geloven, ben je binnen. Dat is bijvoorbeeld het bedrijf achter de MBTI, de ‘Myers Briggs Type Indicator’ gelukt. Voor een flinke rib uit het lijf van de HR-manager mag je dan testjes afnemen bij bijvoorbeeld sollicitanten, om ze dan te vertellen of ze passen bij het beroep en bedrijf of niet. Is dat advies dan gebaseerd op grondig gevalideerde wetenschappelijke inzichten? Natuurlijk niet.

De mensen van MBTI weten dit trouwens ook. En die zeggen daarom dat je een MBTI nóóit moet gebruiken als een persoonlijkheids – of toelatingstest. Als je ze even doorvraagt, zeggen ze dat zo’n MBTI-uitslag meer bedoeld is als ‘een vertrekpunt voor een gesprek’, nooit als een diagnose. En dat lijkt best redelijk van ze – todat je ziet dat HR-managers die disclaimer straal negeren, en de MBTI-test desondanks tóch gebruiken als een persoonlijkheids- of toelatingstest. Het is een beetje als een sigarettenfabrikant die zegt: ‘Tja, wij maken die sigaretten alleen maar he? Je moet er nooit eentje in je mond steken en al helemaal niet, god verhoede, die dan aansteken. Ben je mal, zeg – alsof wij bewust mensen op het verkeerde been zetten’.

En voor de duidelijkheid: de MBTI is niet de enige club die dit doet. Enneagram? Onzin. het DISC-model, ook wel bekend als het vierkleurenmodel, recent weer gepopulariseerd in een boek met de lekker bekkende titel ‘Omringd door idioten’? Onzin De Keirsey Temperament Sorter? Ook onzin. De PAPI? Driewerf, onzin!

De lijst met onzintesten is schier eindeloos.

Wat je beter kunt doen

Wat je beter kunt doen, is: luister naar de wetenschap. Voor HR-managers is er tegenwoordig evidence based HRM. Professor Brigitte Kroon van Tilburg University vond bewezen HR-praktijken zelfs zo belangrijk, dat ze haar boek erover gratis beschikbaar maakt.

En voor de rest van de mensheid die géén HR-manager is: misschien kunnen we wel lessen trekken uit het leven van die eerdergenoemde circusdirecteur, P.T. Barnum. Want hij was, laten we het voorzichtig uitdrukken, een complexe persoonlijkheid. Hij was zo’n beetje de uitvinder van wreedheid tegen dieren in het circus. Zo gebruikte hij de pijnlijke olifantenhaak en deed meer gruwelijks tegen zijn olifanten. Nog erger: hij vond het geen probleem om de tot slaaf gemaakte Joice Heth tentoon te stellen als was ze de eeuwenoude voedster van de eerste president van de Verenigde Staten, George Washington. Nog, nog erger: hij maakte haar uiteindelijke dood te gelde door van haar autopsie een publieksevent te maken.

Tegelijkertijd investeerde hij als burgemeester van Bridgeport in publieke voorzieningen, zoals schoon drinkwater en openbare verlichting. Daarvoor, als lid van het Huis van Afgevaardigden, zette hij zich in vóór de afschaffing van de slavernij. En dáár weer voor schreef hij ‘The humbugs of the world’, waarin hij onthulde hoe oplichters zoals zelfbenoemde waarzeggers te werk gaan – hij loofde zelfs, als een volleerd skepticus, vijfhonderd dollar uit voor het eerste medium dat onomstotelijk kon aantonen te communiceren met het hiernamaals. Geld verdienen met malle shows was één ding, vond hij, maar rechttoe rechtaan tegen je publiek liegen en misbruik maken van hun verdriet, dat ging zelfs hem te ver.

De les hieruit: zelfs een maniakale showman als P.T. Barnum was niet voor de volle honderd procent van het pad af. Mensen zijn complexer dan een in elkaar geflanste persoonlijkheidstest doet vermoeden. En wanneer iemand je stroop om de mond smeert en lijkt te zeggen wat je altijd al had willen horen: trap er niet in.

Workshops en open inschrijvingen

We hebben er flink wat ingepland voor de eerste helft van 2023! Zo kun je bij ons onder andere werken aan Debatteren en Discussievaardigheden of leren Prachtig Presenteren en Pitchen. Maar de twee eerstkomende cursussen willen we even extra in het zonnetje zetten:

Scherp schrijven

Hoe zorg je ervoor dat die zakelijke memo niet in de la verdwijnt? Hoe schrijf je scherp, inhoudelijk en overtuigend? Op onze training ‘Scherp schrijven van position papers en memo’s’ doen we je alle geheimen uit de doeken – of je nu het MT of een minister wilt overtuigen van je standpunt.

Lees meer hier – of schrijf je direct in!

Argumenteren en Kritisch Denken

Hoe voer je een discussie of debat op de inhoud? Hoe bewijs je je gelijk – en wanneer weet je dat je toch écht ongelijk hebt? In deze training leer je helder argumenteren begint met helder denken. Leer denkfouten en drogredenen vermijden en mensen overtuigen met inhoud!

Lees meer hier – of schrijf je direct in!

Beide trainingen duren een dag. Ja, dat kunnen wij: jou in één dag leren om scherp te schrijven, of kritisch leren denken. Geloof je het niet? Probeer het maar eens dan!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *