Transparant voorzitterschap: het waarom, hoe en wat
Transparant voorzitterschap van een politieke, volksvertegenwoordigende vergadering betekent: dat je transparant moet zijn in wat je doet, hoe en waarom. Maar meer nog: je moet óók het hele democratische besluitvormingsproces transparant maken. Transparant betekent: helder, doorzichtig. Dat roept de vraag op: helder en doorzichtig…voor wie?
Het antwoord is: voor de burger. De mensen die het te druk hebben met brood op tafel zetten voor hun kroost, om de politiek te volgen. Doen ze dat ineens wel, dan ontstaat het probleem: politieke vergaderingen zijn niet te volgen voor burgers.
Bijvoorbeeld: veel gemeenten volgen het BOB-model: Beeldvormende, Oordeelsvormende en Besluitvormende fase. Het doel hiervan is mede om het debat in de oordeelsvormende fase te hebben, niet eerder. Fracties houden daarom vaak braaf hun retorisch kruit droog tijdens de beeldvorming: die fase is meer om te begrijpen wat het plan van de wethouders om nu eindelijk eens te handhaven op, zeg ‘ns wat, Canadees parkeren precies inhoudt.
Maar een burger die naar zo’n beeldvormende sessie kijkt, denkt gauw: wat gebeurt hier? Afhankelijk of je voor of tegen Canadees parkeren (half op de stoep parkeren) bent, denk je: waarom is er niemand die zich uitspreekt voor of tegen dit (on)zalige plan!?
Fasering van besluitvorming – daar snapt een doorsnee burger niks van. Net als de trias politica: de verschillende taken en rollen van de uitvoerende, (mede-)wetgevende en controlerende macht, en rechtsprekende macht. Ja, ok, een fractie moet dus ‘kaders stellen, controleren en vertegenwoordigen’, maar mogen ze nog zeggen dat ze het niet eens zijn met het plan van de wethouder? En realistischer: kunnen fracties ook zelf plannen indienen? En nog ingewikkelder: hoe zit het met bevoegdheden? Waarom heeft de provincie er meer over te zeggen of er een bedrijventerrein achter mijn achertuin komt dan mijn eigen gemeente?
Al die faseringen, rol- en taakverdelingen zijn er écht met goede redenen. Die redenen leer je tijdens een studie politicologie, of vakken staatsrecht bij de opleiding rechten. Maar niet iedereen heeft politicologie of rechten gestudeerd (gelukkig). Nu vragen we van een voorzitter niet om er naast het eigen werk en het raadswerk er nog zo’n studie naast te doen. Wat een voorzitter wel hoort te doen: beschrijven wat er gebeurt, en waarom. Waar kijken we naar?
Dat betekent dat wanneer de wethouder iets beeldvormend gaat bespreken over Canadees parkeren, dat je dat als voorzitter uitlegt aan de toeschouwer: “en dan is nu aan de orde het punt over… . Dat gaan we beeldvormend bespreken, wat betekent dat in deze fase vooral een helder beeld willen krijgen van het plan van de wethouder – debat over de voors en tegens van het plan doen we dan over twee weken”.
Zo maak je het politieke besluitvormingsproces, dat anders best obscuur is, voor de burger: transparant.
En nu?
Daar valt natuurlijk best meer over te zeggen – en over te leren. Dat kan onder andere: hier